Mới đây, Bộ GD&ĐT đã công bố dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung quy chế tuyển sinh THCS và tuyển sinh THPT thay thế Thông tư 11 hiện hành, trong đó dự kiến quy định thi 3 môn vào lớp 10 với 2 môn thi bắt buộc là môn Toán và môn Ngữ văn, môn thi thứ ba tổ chức bốc thăm ngẫu nhiên. Nội dung này đã và đang gây nhiều ý kiến tranh luận.
Thứ nhất, việc bốc thăm môn thi thứ ba vào lớp 10 sẽ tạo áp lực, gây căng thẳng không cần thiết: Kỳ thi vào lớp 10 vốn đã căng thẳng do chọn trường trước rồi thi sau, do tỉ lệ chọi, do thí sinh đăng ký theo khu vực… Nhiều người cho rằng, kỳ thi này còn căng thẳng hơn kỳ thi vào đại học.
Thứ nhất, việc bốc thăm môn thi thứ ba vào lớp 10 sẽ tạo áp lực, gây căng thẳng không cần thiết: Kỳ thi vào lớp 10 vốn đã căng thẳng do chọn trường trước rồi thi sau, do tỉ lệ chọi, do thí sinh đăng ký theo khu vực… Nhiều người cho rằng, kỳ thi này còn căng thẳng hơn kỳ thi vào đại học.
Việc bốc thăm môn thi có yếu tố may rủi, áp đặt thụ động và tạo tâm lý căng thẳng cho học sinh. Thực tế cho thấy, những năm áp dụng cách này, sang học kì 2 bắt đầu có những dự đoán, có tâm lý chờ đợi công bố môn thi… gây phân tâm, khó khăn cho việc dạy và học của cả thầy và trò.
Thứ hai, tổ chức bốc thăm môn thi sẽ không công bằng: Có thể bị lệch các môn Khoa học tự nhiên và các môn Khoa học xã hội; Không phù hợp với việc học sinh lựa chọn môn thi lớp 10 ở chỗ học sinh thi vào 10 môn Địa lý nhưng khi lên lớp 10 lại không học môn Địa lý.
Thứ ba, tổ chức bốc thăm môn thi sẽ không khoa học. Việc bốc thăm do Sở GD&ĐT tổ chức tại địa phương, không tổ chức công khai như “bốc thăm bảng đấu bóng đá” do đó không có căn cứ nào có thể đảm bảo tin cậy.
Thứ ba, tổ chức bốc thăm môn thi sẽ không khoa học. Việc bốc thăm do Sở GD&ĐT tổ chức tại địa phương, không tổ chức công khai như “bốc thăm bảng đấu bóng đá” do đó không có căn cứ nào có thể đảm bảo tin cậy.
Thứ năm, không có cơ sở để lo ngại không thi thì không học bởi vì Chương trình GDPT mới đòi hỏi quá trình học cần đáp ứng được các mục tiêu, các yêu cầu về năng lực, phẩm chất, thái độ.
Quá trình học có đánh giá thường xuyên, đánh giá định kỳ… việc này tác động ngược lại việc dạy và học. Các nhà trường, các nhà quản lý có các kế hoạch kiểm tra việc thực hiện chương trình ngay trong năm học chứ không cần phải chờ đến lúc công bố môn thi.
Thứ sáu, ngành giáo dục phải dùng thi để bắt học thì học sẽ trở thành đối phó. Khi đó, có thể xảy ra trường hợp, nhiều nơi sẽ học cầm chừng chờ ngày công bố môn thi; Khi công bố rồi thì việc học cũng chỉ để thi. Cách học như thế không đáp ứng các yêu cầu của Chương trình GDPT mới đó là tập trung đánh giá năng lực học sinh. Chương trình mới không có chuyện không thi thì không học. Việc công bố môn thi muộn để tránh học lệch chứng tỏ công tác quản lý còn yếu kém.
Thứ bảy, nếu bốc thăm số môn thi thực tế có thể nhiều hơn gây áp lực cho học sinh. Ví dụ, nếu bốc thăm trúng môn Lịch sử và Địa lý thì số môn thi thực ra là 4 môn. Nếu bốc thăm trúng môn Khoa học tự nhiên thì số môn thi thực ra là 5 môn.
Thứ tám, cần phân biệt thi tốt nghiệp và thi tuyển sinh. Thi tốt nghiệp thì không cần phải loại nhau. Còn thi tuyển sinh thì cần lấy từ cao xuống thấp, trong khi không phải học sinh nào cũng học tốt tất cả các môn.